SEVKET YALAZ-TURKEY
ISMAIL DOGAN-BELGIUM
***
1 Mayýs üzerine…
1 Mayýs geldi ve geride biber gazý býrakarak geçti. Biber gazlarý acýyý ve çýðlýðý Ýstanbul sokaklarýna sinmesine neden oldu. Acý ve çýðlýk Ýstanbul’un vazgeçilmezi, Ýstanbul kurulduðu günden beri acýlar ve çýðlýklar gökyüzünde durmaktadýr.
Ýstanbul kurulurken acýnýn ve feryadýn bu kadar güçlü bir þekilde gökyüzüne çýkacaðýný düþünülmemiþtir. Ýstanbul aslýnda küçük bir parçasýný oluþturuyor þimdi, fakat bütüne yaymýþtýr zulmü ve iþkenceyi. Ýstanbul kuruldu kurulalý bu kadar biber gazýnýn gökyüzüne çýkarken feryadý ve acýyý yanýnda taþýdýðý görülmemiþtir. Ýstanbul’un önceki isimi Kostantinpolis. Polis þehir/devletdir. Polis günümüzde devlet olarak algýlanýr. Eski anlamý ile deðil, günümüzde anlamlar yer deðiþtirmiþtir, polisin Kostantin’i olarak okuyabiliriz, gerçek ise Kostantin þehridir. Günümüzde istanbulpolis olmuþtur. Fakat günümüzdeki anlamý içinde!
Bizde 1 Mayýs tarihine kronolojik olarak kýsa bakalým;
1911 Selanik ilk 1 Mayýs bayramý ülkemizde kutlanýr.
1912 Ýstanbul
1923 Ýþçi Bayramý yasal olarak kutlanmaya baþlandý.
1924 iþçi Bayramýný kitlesel olarak kutlanmasý yasaklandý.
1925 Takrir-i Sükun Yasasý, Ýþçi bayramýný kutlamayý yasakladý.
1935 1 Mayýs`a “Bahar ve Çiçek Bayramý” adý verildi ve ücretsiz tatil günü ilan edildi.
1976 DÝSK ilk defa kitlesel olarak Ýstanbul’da kutladý.
1977 Ýstanbul’da gösteriye karanlýk güçler ateþ etti ve 36 Ýþçi öldü.
(Ahmet Gözükara, Aleksandro Kotsas, Ali Fuat Özkaþ, Ali Sýrdal, Atila Özbilen, Bayram Çýtak, Bayram Neyir, Beyhan Sürücü, Dilan Nigis, Ercüment Gürkut, Garabet Ayhan, Hacer Ýpeksaman, Hamdi Toka, Hasan Yýldýrým, Hatice Altýn, Hikmet Öztürkçü, Hüseyin Kýrkýn, Jale Yeþil Nil, Kadir Balcý, Kadriye Duman, Kahraman Alsancak, Kenan Çatak, Leyla Altýparmak, Mehmet Ali Gençoðlu, Meral Özkol, Mustafa Elmas, Mustafa Ertan, Mürtecim Oltulu, Nazan Güladi, Nazmi Arý, Niyazi Darý, Ömer Harhan, Ramazan Sarý, Rasim Elmas, Sibel Açýkalýn, Ziya Baki )
1979 Sýkýyönetim Komutanlýðý Ýstanbul`da miting yapýlmasýna izin vermedi. Korsan kutlandý.
1981 1 Mayýs tatil olmaktan çýkarýldý.
1989`da trafik polisinin açtýðý ateþ sonucu iþçi Mehmet Akif Dalcý yaþamýný yitirdi.
1996 Kadýköy’de kutlandý. Polisin açtýðý ateþ sonucu 3 iþçi (Dursun Adabaþ, Hasan Albayrak ve Yalçýn Levent ) öldürüldü.
2007 Taksim’de kutlanmak istendi ve Ýbrahim Sevindik hayatýný kaybetti.
2008 1 Mayýs’ýn “Emek ve Dayanýþma Günü” olarak kutlanmasý kabul edildi. Hükümet Taksim’de olamayacak dedi ve Taksim alanýna çýkan tüm yollarý kapattý. Taksim insansýzlaþtýrýldý.
Taksim insansýzlaþtýrdý, fakat insan feryatlarýnýn biber gazýna karýþýk olarak üzerine yaðmasýna engel olamadýlar.
Neden Taksim’e iþçilerin çýkmasý engel olunur? Taksim tüm gösterilere ve kutlamalara yasak olduðu söylenir ama yýlbaþlarýnda yabancý ya da yerli uyruklu kadýnlara taciz ve tecavüz toplu eylem içinde görülmez ve sadece izlenmek ile yetinilir. Tacizciye biber gazý verilmez, karanfil sunulur! Her derbi maç sonucunda kazanan takýmýn taraftarý kutlamasýný orada yapar, onlarýn eðlencesine ortak olunur!
Neden Taksim iþçilere yasaktýr?
Cevabýný kendime göre vereyim, çünkü 1977 katillerinin kimler olduðu sorgulanacaktýr. Kanlý 1 Mayýs’ýn hesabý sorulacak ve o yüzleri karanlýkta kalanlarýn yüzlerine ýþýk tutulacaktýr! Kitleye atýlan kurþunlarýn sahibi, bugün o alana girmeyi yasaklayanlara ait olma olasýlýðý vardýr! Eðer birileri bir þeyi yasaklýyorlarsa, bir þeyi saklýyorlar anlamýna gelir. Anmak demek unutulmasýný engellemek demektir. Onlar unutulmasýn diyerek iþçi sýnýfý Taksim demektedir. Taksim’i yasaklayanlar o suça ortak olmaktadýrlar.
Bugünden geçmiþe bakarsak ne kadar ileriye gittiðimizi veya ne kadar geriye düþtüðümüzü gözler önüne serilir. 1 Mayýs’da Taksim insansýzlaþtýrýldý, acýlar ve feryatlar ama alandan uzaklaþmadý, üzerine yaðmaya devam ediyor.
CEM ÖZKAN-BÝRGÜN
YASAR FIRAT-TURKEY
YUSUF TEMIZ-TURKEY
ONE PHOTO, ONE CARTOON…
ERDOGAN KARAYEL-GERMANY
VAHIT AKCA-TURKEY
ERDOGAN ORUC-TURKEY
LEVENT ELPEN-TURKEY
KAMAL-SYRIA
DERKAOUI ABDELLAH-SYRIA
DERKAOUI ABDELLAH-SYRIA
HASAN SECKIN-TURKEY
YUSUF TEMIZ-TURKEY
ASKIN AYRANCIOGLU-TURKEY
SEYIT SAATCI-TURKEY
SEYIT SAATCI-TURKEY
GULEK KANDIRALI-USA
EMRE YILMAZ-TURKEY
EMRE YILMAZ-TURKEY
NIZAR OUTHMAN-SYRIA
HIKMET CERRAH-TURKEY
LEVENT ELPEN-TURKEY
1 MAYIS’DA KARÝKATÜR EMEÐÝNÝN DURUMU:
1 Mayýs dolayýsýyla kutlama mesajlarý yayýnlanýyor ve karikatürler
gönderiliyor. Acaba 1 Mayýs kutlamalarý içinde “karikatür emeðinin” yeri nedir?
Karikatür çizen kiþi, ayný zamanda bir emekçidir. Fikir emekçisidir.
Dolayýsýyla, iþçi sýnýfýndan sayýlmasý gerekir. Bakýyoruz, Türkiye’deki
durum, gerçekten böyle mi? Karikatür emekçisi, emeðinin karþýlýðýný
alabiliyor mu, karikatür emeðinin deðeri biliniyor mu?
Karikatür emeðinin bir “deðer” oluþturmasý için, öncelikle bu ülkede
karikatür emekçisinin ücret ve çalýþma koþullarýný düzenleyen yasal durumun
var olup olmadýðýna ve karikatür emekçisinin de emek ve çalýþma
koþullarýnýn farkýnda olup olmadýðýna bakýlmalýdýr.
Türkiye’de karikatür emeði ile ilgili yasal düzenlemeler, ancak ve
ancak 5846 Sayýlý Fikir ve Sanat Eserleri Yasasý’nda ve ikinci olarak 212
Sayýlý Yasa ile deðiþik 5953 Sayýlý Basýn Ýþ Yasasý’nda bulunabilir. Fikir
ve Sanat Eserleri Yasasý, karikatür sanatçýsýnýn fikrî haklarýný ve telif
ücretlerini belirlemekte önemli bir dayanak iken, 5953 Sayýlý Basýn Ýþ
Yasasý, basýnda (günümüzün medyasý) çalýþan karikatürcüleri “fikir iþçisi”
kapsamýnda deðerlendirerek, ayrý sosyal güvenceler getirmektedir. Kýsaca,
5953 sayýlý yasada, “mevkute” denilen her tür basýn-yayýn organýnda
çalýþan fikir ve sanat iþçileri için (diðer “gazeteci”lerle birlikte) önemli
sosyal güvenceler getirilmektedir.
Peki bu durum, günümüzde karikatür ile uðraþanlarýn ne kadarý
tarafýndan bilinmektedir?
Her þeyden önce, fikir emeðinin türünün iyice belirginleþmesi ile
ortaya çýkan sýnýf bilinci ile ilgilidir. 1 Mayýs ile ilgili iþçi
karikatürleri çizenlerin çoðunluðu, iþçi sýnýfýna dahil deðildir. Kahir
ekseriyetinin mimar, mühendis, öðretim üyesi, öðretmen, memur ve diðer
mesleklere mensup olduðu karikatürcüler, elbette bunun doðal sonucu
olarak, karikatürü birincil iþleri olarak deðil, “hobi” olarak yapar
görünmektedirler. Bu da, karikatür emeðinin hak ettiði saygýnlýða
ulaþmasýný engellemekte, karikatürü ve genel olarak çizgi sanatlarýnýn,
toplumsal düzeyde düþük deðerlerde algýlanmasýna sebep olmaktadýr.
Karikatürü “hobi” olarak yapan bir çizgi emekçisi, günümüzde internetin
yaygýnlaþmasý dolayýsýyla, emek deðerini hiç düþünmeden, hiç bir ücret
almadan, karikatürünün internette bedavadan yayýnlanmasýna göz yummak
durumunda kalmaktadýr.
Bu durum, 1 Mayýslarda, açýk bir çeliþki haline gelmektedir.
1 Mayýs dolayýsýyla kutlama mesajlarý yayýnlanýyor ve karikatürler
gönderiliyor. Acaba 1 Mayýs kutlamalarý içinde “karikatür emeðinin” yeri nedir?
Karikatür çizen kiþi, ayný zamanda bir emekçidir. Fikir emekçisidir.
Dolayýsýyla, iþçi sýnýfýndan sayýlmasý gerekir. Bakýyoruz, Türkiye’deki
durum, gerçekten böyle mi? Karikatür emekçisi, emeðinin karþýlýðýný
alabiliyor mu, karikatür emeðinin deðeri biliniyor mu?
Karikatür emeðinin bir “deðer” oluþturmasý için, öncelikle bu ülkede
karikatür emekçisinin ücret ve çalýþma koþullarýný düzenleyen yasal durumun
var olup olmadýðýna ve karikatür emekçisinin de emek ve çalýþma
koþullarýnýn farkýnda olup olmadýðýna bakýlmalýdýr.
Türkiye’de karikatür emeði ile ilgili yasal düzenlemeler, ancak ve
ancak 5846 Sayýlý Fikir ve Sanat Eserleri Yasasý’nda ve ikinci olarak 212
Sayýlý Yasa ile deðiþik 5953 Sayýlý Basýn Ýþ Yasasý’nda bulunabilir. Fikir
ve Sanat Eserleri Yasasý, karikatür sanatçýsýnýn fikrî haklarýný ve telif
ücretlerini belirlemekte önemli bir dayanak iken, 5953 Sayýlý Basýn Ýþ
Yasasý, basýnda (günümüzün medyasý) çalýþan karikatürcüleri “fikir iþçisi”
kapsamýnda deðerlendirerek, ayrý sosyal güvenceler getirmektedir. Kýsaca,
5953 sayýlý yasada, “mevkute” denilen her tür basýn-yayýn organýnda
çalýþan fikir ve sanat iþçileri için (diðer “gazeteci”lerle birlikte) önemli
sosyal güvenceler getirilmektedir.
Peki bu durum, günümüzde karikatür ile uðraþanlarýn ne kadarý
tarafýndan bilinmektedir?
Her þeyden önce, fikir emeðinin türünün iyice belirginleþmesi ile
ortaya çýkan sýnýf bilinci ile ilgilidir. 1 Mayýs ile ilgili iþçi
karikatürleri çizenlerin çoðunluðu, iþçi sýnýfýna dahil deðildir. Kahir
ekseriyetinin mimar, mühendis, öðretim üyesi, öðretmen, memur ve diðer
mesleklere mensup olduðu karikatürcüler, elbette bunun doðal sonucu
olarak, karikatürü birincil iþleri olarak deðil, “hobi” olarak yapar
görünmektedirler. Bu da, karikatür emeðinin hak ettiði saygýnlýða
ulaþmasýný engellemekte, karikatürü ve genel olarak çizgi sanatlarýnýn,
toplumsal düzeyde düþük deðerlerde algýlanmasýna sebep olmaktadýr.
Karikatürü “hobi” olarak yapan bir çizgi emekçisi, günümüzde internetin
yaygýnlaþmasý dolayýsýyla, emek deðerini hiç düþünmeden, hiç bir ücret
almadan, karikatürünün internette bedavadan yayýnlanmasýna göz yummak
durumunda kalmaktadýr.
Bu durum, 1 Mayýslarda, açýk bir çeliþki haline gelmektedir.
1 Mayýs, iþçinin, emekçinin bayramý ise karikatür emekçisi de bu
bayramda hak ettiði yeri artýk almalýdýr.
Yaþasýn 1 Mayýs!
LEVENT ELPEN
AKDAG SAYDUT-TURKEY
HAMID KAROUT-SYRIA
DAVID BALDINGER-USA
ISSAM HASSAN -SYRIA
UMORISTI VIRGILIO-ITALY
ELMER-ARGENTINA
LEVENT DAGASAN-TURKEY
MARIO SUGHI-IRELAND