HADI HEIDARI-IRAN
ANGEL BOLIGAN-MEXICO
"BABALAR GÜNÜ KUTLU OLSUN!"
HAYATI BOYACIOGLU-GERMANY
OGUZ GÜREL-TURKEY
ALPEREN KÖSEOGLU-TURKEY
MARIAN AVRAMESCU-ROMANIA
OMAR TURCIOS-SPAIN
SENDER:
LOUIS POSTRUZIN-AUSTRALIA
***
Bu yýl Aydýn Doðan’da büyük odülü alan çaliþmanin
Blachon tarafindan 1980 lerde çizildiðini ve karikatürün benzer olduðu iddasini
Austuralyalý çizer Louis tarafindan DQ’a gönderilmesiyle oðrenmiþ oluyoruz.
Similar konusunda genel yaklaþýmlardan ziyade ilgili karikatür
üzerinden analiz yapmak daha doðru olacaðýný düþünüyorum.
Ayný objelerin kullanýldiði bu iki karikatür bize ayni þeylerimi söylüyor acaba?
Kesinlikle hayýr.Blachon karikatüründe çaresiz insanlarin bir göç serüvenini göremiyoruz.
Daha sakin yerler arayan 2 maceracýnýn karþilaþtiklari sürprizi goruyoruz.
(halk plajindaki kalabalýktan uzaklaþma isteðiinden bunu anliyoruz.)
Bu yýl odul alan karikatürde ise kesin bir göç olgusu var.
Ustelik tekne bir halk plajina yaklasmiyor Kapitalizmi temsil eden
zengin bir otelin havuzuna yaklaþýyor. Tekne içindekiler bize þunu baðýrýyor:
"Bizim bu halimiz sizin havuzlarda serinlemek için
döktüðünüz paradan (lüksten) kaynaklaniyor.
Ama unutmayýn aç insanlar bu havuzlara da gelir,size huzur birakmaz"
Bu iki ornek bize similar kavraminin ne kadar hassas dengeler uzerine
kurulduðunu bir kez daha soyluyor.
Hicabi Demirci
***
DQ’UN NOTU:
Her zaman yazdýk, yine yazýyoruz..
"Similar-Benzer" konusunda yayinladigimiz karikatür örnekleri
cogunlukla þekilsel benzerlikleri içermektedir.
"Plagiar-Kopya" olarak degerlendirilebilcek olanlarýn yorumu izleyenlerindir.
Kaldý ki, son dönemlerde bu örnekleri yayýinlamayi baþka sitelere býraktýk.
Biraz da bu konuda taþlarý daha bir yerine oturtmak için
bu örnegi kullanmayý uygun gördük.
Iki karikatur arasindaki benzerlik ve benzemezlik detaylarina
Hicabi Demirci yeterince aciklik getirmis.
Fazla söyleyecek bir sey yok..
***
smilar üzerine,
en baþta aydýn doðan yarýþmasý ile ilgili verilen örneðin yorumlanmasýnýn
smilar olmadýðýndan gereksiz olduðunu düþünüyorum..smilar-benzerlik
konusunda özellikle son 2-3 yýldýr uluslararasý sitelerin pekçoðunda
örnekler yayýnlanmaktadýr..her verilen örneðin bu kategoriye girip-girmediði
ayrý bir yazý konusu olabilir..ama gözüken þudur ;
smilar-benzerlik-esinlenme-taklit-çalýntý vb kavramlar çok fazla içiçe
geçmiþtir..oysa esinlenmek ne bir çizer için ne bir ressam için ne sinemacý
için ne heykeltraþ için olumsuz bir þey deðildir..ama esinlenmenin ötesinde
sanatçýnýn attýðý adým fazla yoksa karþýmýza taklit durumu
çýkabilir..dolayýsýyla smilar-benzerlik-esinlenme-taklit-çalýntý vb
kavramlarý aynýymýþ gibi göstermek zaten konuyu çýkmaza sokar..gözden
kaçýrýlan bir diðer detay da smilar konusunun sanki bugün ortaya çýkmýþ gibi
algýlanmasýdýr..oysa smilar hep vardý..ve var da olacak..ama günümüzün hýzlý
iletiþim aðlarý bu konuyu daha güncel hale getirmiþtir..
smilar örneklerinin artmasý karikatür dünyasýnda özgünlük-yeni-sýradýþý
örneklerin de eskisi kadar olmadýðýnýn da bize bir göstergesi olabilir..ayný
þeyleri düþünmek ne kadar doðalsa bunun sonucu smilar örneklerin artmasý da
doðaldýr..ama ayný þeyleri düþünmek baþka bir þeydir ,ayný düþünülen þeyleri
yine ayný kompozisyonla çizmek baþka bir þey..önümüzde öyle örnekler var ki
mesela þezlongda yatan bir kadýnýn yatýþý-hareketi-elinde ki kitabý tutuþu
gibi ayrýntýlar dahi ayný..þimdi bu durumda bunu smilar la sýnýrlamak hata
olur..
smilar konusunun görecelik noktasýndan çýkýp daha kuramsal-teorik hale
gelmesi salt bu örnekleri yayýnlamakla olmaz..zaten türkiye de 2-3 site
dýþýnda buna ilgi gösteren de pek yok..örnekleri yayýnlamak elbette bir
gereklilik ama dediðim gibi bu yetmez..konunun gerekirse panellerde açýk
oturumlarda tartýþýlmasý da gerekli..ama görüldüðü kadarýyla karikatürle en
ilgisiz konular bile panel konusu olurken bu konu bir türlü panellik düzeye
gelemedi (!)..karikatürün teorik tartýþmalarýnýn eski zenginlikte olmamasý
karikatürde sýradan örneklerin yer yer çoðalmasýnýn da sebeplerinden
biridir..özgünlük yarýþma albümlerini karýþtýrarak elde edilmez..yine
özgünlük bildik konularý ufak deðiþikliklerle çizmekle de olmaz..bakýn her
ay onlarca yarýþma düzenleniyor ve soralým bu ödüllü iþlerin yüzde kaçý
hafýzanýza kazýnýyor..?..iþte smilar konusu özgün iþlerin sayýca artmasý
azalmasý ile de doðru orantýlýdýr..ama kesin olan þudur..her smilar örneði
çizerleri taklitçi yapmaz..tesadüf-ayný þeyleri ayný anda düþünme her zaman
olacaktýr..ama þu da var : 2011 de çizilmiþ bir çalýþmanýn diyelim 1996 da
daha önce yapýldýðý gerçeði de deðiþmeyecektir..bugün ayný yarýþmada dahi
benzer onlarca örneðe rastlamak mümkün..ama yukarýda da deðindiðim gibi
smilar-benzerlik-esinlenme-taklit-çalýntý vb kavramlarýn hepsi ayný þey
deðildir..bunu ayný gösterme çabasý konuyu sulandýrmaktan baþka bir þeye
yaramaz..daha uzunca bir süre smilar konusu tartýþýlacaktýr..ama konuyu
gündemde tutanlarý kategorize etme-etiketleme çabasý anlamsýzdýr..çünkü
smilar konusu karikatürün teorik temeli noktasýnda elimize bazý detaylarý
sunmaktadýr..bir anlamsýz olan detay da çizerlerin benzer örnekleri
yayýnlandýðýnda savunma yapmasý-tepki göstermesidir..burada yine unutulan
smilar konusunun halen tez aþamasýnda olduðudur..teorinin oluþmasý için önce
tezlerin ortaya çýkmasý gerektiði unutulmaktadýr..bundan 5-6 yýl önce
benzeri çýktýðý için ödül alan çalýþmanýn ödül iptali belki hayaldi..ama
bugün var..bu da bize konunun sanýldýðýndan geniþ boyutta olduðunu
gösteriyor..smilar konusunda örneðin jürilerin de sorumluluklarý
unutulmamalý..dünyayý izleyen,yarýþma sergilerde ki çalýþmalarý izlemeye
çalýþan,albümleri yakýndan izleyen yani genel olarak karikatür dünyasýný
izleyen ulusal sýnýrlarda kalmayan jüri üyelerin bu konuda daha doðru
seçimler yapmasý mümkündür..ama bu konuda çizerlerin de ciddi çeliþkisi
elbette var..dünyaca ünlü kurumsallaþmýþ bir yarýþmayý ”ön eleme”
sisteminden dolayý eleþtirirken, 15 kiþilik jürisinde sadece 1 çizerin
olduðu yarýþmaya katýlmayý da normal görebilmektedir..
oguz gürel
