“DON QUICHOTTE KARIKATÜR KOMISYONU”NDA YER ALAN TÜRK ÇÝZER DOSTLARIMIZDAN OÐUZ GÜREL DE “BENZER-KOPYA” KONUSUNU, YAÞADIÐI ÖRNEKLERLE DAHA GENÝÞ BÝR YELPAZEYE YAYARAK ELE ALMIÞ. ÇÝZGÝSÝYLE OLDUÐU KADAR YAZISIYLA DA KARÝKATÜR ADINA BÝRÇOK ÞEYE ÝMZASINI ATAN OÐUZ GÜREL’ÝN YAZISINI AÞAÐIDA SUNUYORUZ…
bugün karikatür yarismalari ile ilgili konusuyor gözüktügümüz pek çok seyi
yillar önce ali ulvi madde madde siralayarak hem anlatti hem de söylesilerde dile getirdi..
karikatür yarismalarinda ödüllendirilen karikatürün nitelikli karikatür olmasi yetmez diyen,
karikatür sanatina ne kattigi önemlidir diyen hep oydu..
aradan yillar geçti bugün teknoloji,internet, yasadigimiz yüzyilin sorunlari
basdöndürücü hizla ilerliyor..
çizerlerin elinin altindaki araçlar inanilmaz ilerledi gözükse de ali ulvi kusaginin
karikatüre kattigi degerleri bugün görmek zor..
eskiye çok fazla özlem duymam ama en son 3-4 ay önce çocuklararasi bir yarisma
paralelinde karsilastiklarim bazen geçmise özlem duymami gerektiriyor..
23 nisan’da hürriyet gazetesi bir yarisma yapti..çocuklar arasinda..
ve ödüllerden bilgisayar ödülünü alan çocuk çizerin çizdigi karikatürün çalinti oldugunu belgeledim..
ve bunu haber olarak sadece don kisot ve karikatürevi siteleri haber yapti..
karikatürün çalindigi dergi penguen dergisine de ilettim, ama onlar da haber degeri görmedi..
en basta sunu belirteyim karikatüre bakarak benzerini ister kendi üslubunla
ister baska üslupla,istersen de degistirerek çizmek deyim agir da olsa bir nevi hirsizliktir..
burada çizeri kurtaracak tek nokta espiri noktasindaki benzerlik disinda
baska hiç bir detayin benzerlik göstermemesidir, bu bile tartisilmayi önlemeyebilir..
ayni espirinin baska baksa çizerler tarafindan tekrar çizilmesinde benzerlik/rastlanti-çalinti
olmasinin disinda bir üçüncü seçenek yoktur.
bu arada çizerin benzerlik noktasindaki sicili veya geçmisi de önem kazaniyor..
yani bir çizerin bilmem kaç yillik çizerlik hayatinda benzer karikatür sayisi 5-10 degil de
bu rakamlari çok asiyorsa ortada somut bir seyler var demektir..
ben hürriyet gazetesi yetkilierini uyardigimda gazete yetkilileri ödülün çalinti eser oldugunu anlayinca hemen siralamayi degistirdiler..hatta okur sayfalarinda haber yaptilar..
ama gelin görün ki bu durumu bazi çizerler önemsemeyi birakin, bana dönük konu basligi yaptilar.. gazete yönetiminin olgunluguna bakin bir de diger tavira..
bugün nasreddin hoca ya aydin dogan’da benzer-çalinti diye ortaya çikarilan karikatürlerin de
yabanci çok önemli sitelerde yer aldigini görüyoruz..
ama hürriyet çocuklar arasi yarismasýnda oldugu gibi hiç ödül iadesine ben rastlamadim..
yarisma sartnamelerine artik bu girmelidir..
“çalinti-benzer oldugu belgelenen eser sahibinden ödül geri alinir” dersiniz olur biter..
ve tartisilan karikatürler ile ilgili olarak jüriden bir kisinin degil, jüri üyelerinin
gerekirse açiklama yapmasi da gerekebilir..
“biz baktik sadece benzerlik var konu kapandi” diyebilirsiniz.. bu da bir seçim..
Ama sunun unutulmamasi gerekiyor.. ödüllendirme noktasinda karikatürün benzer veya çalinti olmasi hemen hemen ayni anlama geliyor..
yani ödüllendirme noktasinda “evet biz baktik karikatür çalinti degil sadece benzer” demek
durumu kurtarmiyor..daha dogrusu sorunu çözmüyor..
o karikatür 10 sene önce baska bir çizer tarafindan çizildiyse o noktadan sonra baska çizerin çalmasi esinlenmesi benzetmesi hiçbir gerçegi degistirmiyor..
10 sene önce çizdi bitti.. 10 sene sonra o espiriyi çizen baska bir çizerin ödül almasi hiçbir
kasit-önyargi tasimasa da artik ödül niteliginden çikar..
karmasIk gibi gözüken konulari objektif ve sapla samani karistirmadan ele aldigimizda
çözülemeyecek çok az konu-sorun var..
hürriyet in çocuklar arasi yarismada yaptigi cesareti biz yapamiyorsak
tartisma kültürümüz de “çocuk” kalmis anlamina gelir..
çalinti olup olmadigina karar veremediginiz konularda iki kisinin oturup karar vermesi yetmez..
daha ileri gidip bunu internette dünya çizerlerinin katilimi ile oylayin..
oylama sonucunda ortaya çikan tablo daha demokratik ve daha dogru olmaz mi ?..
bakin “dijital karikatür olsun olmasin mi?” dendi ve bir hayli çizer üsenmeyip oylamaya katildi..
bunu yapmayip donkisot’tan iki çizer “biz dijital karikatüre evet diyoruz” dese bu konu
dünyada bu kadar yanki bulurmuydu?..
yanitlanmasi ricasiyla ben de bunu soruyorum..?
oðuz gürel