“BILDIRI” DEGERLENDIRMESI…

BILDIRI SONRASI DEGERLENDIRME…

Az da olsa bazi arkadaslarimizin bildiriden yana endiseleri oldugunu görmekteyiz. Özellikle bildirinin Izoder yarismasina odaklanmis oldugu konusunda hemfikirler. Oysa, söz konusu bildiride de belirttigimiz gibi, hic bir kurum ve cizeri hedef almadik. Sadece yillarin birikimini son örnege ataclayarak sunduk o kadar. Tepkilerimiz son yillarda artan benzer karikatürlere, jurilere ve karikatur yarismasi düzenleyen kurumlaria yönelikti.

Son yillarda düzenlenen karikatür yarismalarinda karikatürü kendi kurumlarinin reklami dogrultusunda kullanan (bir anlamda alet eden) kurumlara rastlamiyor degiliz. Ilk bakista etik olarak dogru gözüküyor gibi gelse de, bu sektörel kurumlarin is alaniyla ilgili konularin secimi,  ister istemez yarismaya gönderilen karikatürlerde o kurumun reklamini yapmaya yöneltmektedir. Sadece karikatur sanatina “albüm” kazandirdiklari icin bu tür kurumlar desteklenemez. Evet, karikatur albümlerinin bir yarari vardir elbet. Sadece kitapligin raflarinda durmak icin degil, bir sonraki yarismada, ayni esprileri cizmemek  icin önemli belgelerdir. Ama bazi arkadaslarimizin isine baska türlü de yarayabilir. Mesela önceki albümler karistirilip, bazi karikaturler  manipule edilerek yeniden yorumlanabilir. Eh, bir de karsinizda bunlari anlayamayacak, degerlendiremeyecek bir juri varsa, bu karikatür ödül bile alabilir…

Ancak, “yigidi öldür,hakkini yeme”..  Izoder’in yaptigi en güzel sey, sartnameye koydugu benzer karikatürlerle ilgili maddedir ve her yarismanin sartnamesinde olmasi gerekir. Izoder’in en büyük yanlisi, sartnamesine koydugu maddeyi gözardi etmesi ve uygulamamasidir. Yani yaptigi bir dogruyu yine yaptigi bir yanlisla silmektedir. Elbette bu noktada önceligi jurinin kararina birakmalari dogaldir. Zaten tepkilerimiz her ikisine yönelik tepkilerdir.  Bu maddeyi tekrar belirtme geregi duyuyor ve bundan böyle düzenlenecek tüm yarismalarda sartnameye eklenmesini önemle vurguluyoruz:

“Madde 2:  Yarismaya katilacak karikaturler, daha once hicbir yerde yayinlanmamis, odul almamis ve ozgun olmalidir. Yarismada dereceye giren eserlerin kopya oldugu veya onceden odul aldigi sonradan anlasildigi takdirde, verilen odul 10 gun icinde yarismayi düzenleyen kuruma iade edilir. Bu durumda, degerlendirmede bu eserden sonra en yuksek oyu almis olan eser odulu almaya hak kazanir. Bu husus ayrica basin ve diger yollarla kamuoyuna da duyurulur.“

Bu arada sunu da belirtelim. “Karikatür” sadece yarismalarla soluk alan ve yasayan bir sanat dali degil. Bu tür yarismalari kendilerine rant haline getiren kurumlar ve onlara bir anlamda canak tutan meslektaslarimizla Türk karikatürü bir yerlere gelmez. Genc  yeteneklere nasil bir miras biraktigimizi düsünmek bile istemiyoruz.. Özellikle gectigimiz yilda düzenlenen ulusal yarismalarin jurilerine baktigimizda “en son cizdigi karikatürü bile hatirlamayan”, “bileginden cok cenesi calisan karikatürcülerin” oldugunu hepimiz gördük. Bunu da bildiride “Ahbap-Cavus Jurileri” olarak tanimladik.

Jurilere belki onlari yönlendirmek amaciyla nacizane bir önerimiz olabilir. Her zaman saygiyla andigimiz degerli usta Semih Balcioglu’nun jurisinde yer aldigi yarismalarda ne denli titiz oldugunu ve kili kirk yararak karar verdigini hepimiz biliriz. Bilmeyenlere de bu arada hatirlatmis olalim. Degerli ustanin ön elemelerde ilk yaptigi sey, birbirine benzer karikaturlerin hepsini bir arada toplayip ayirmasidir. Bunu da söyle izah etmistir: “Birden cok cizerin aklina ayni anda gelen karikaturler özgün degildir. Yarismaya gelen karikaturlerin genel bir degerlendirmesini yaptiktan sonra sonuca göre ya aralarinda bir secim yapmak üzere ortaya cikaralim, ya da tümünü birden eleyelim. Jurinin görevi en farkli ve etkileyici olani bulup cikartmaktir” Saniriz, burada cok önemli bir mesaj var. Iste bizlerin anlatmak istedigi de budur. “Deneyimsiz ve yetersiz” jurilerden kastimiz, daha kendilerinin bile karikaturcu olup olmadigi tartisilirken, böyle büyük bir misyonun altina girip “karar verme” yetkisini kendinde bulabilen arkadaslarimizdir. Yakin tarihimizdeki yarismalarda ayni kisilerin sürekli ödül aldigi, almadigi yarismalarda da juri üyesi oldugu bircok örnekle belgelenmistir. 

Tekrar hatirlatirsak, bildirimizde ön planda olan; benzer karikaturler, onlara prim taniyan juriler ve bu tür konularda bilgilendirilmeyen kurumlara yönelik tepkilerdir. Izoder, ilk örnek olmadigi gibi, tahminimiz son örnek de olmayacaktir. Bazi arkadaslarimizin konuya “at gözlügü” ile bakmasi, bu bildiriyi Izoder firmasina karsi düzenlenmis bir kampanya olarak görme yanilgisina düsürmektedir. Bu konuda kimsenin bilmedigi bir ayrintiyi sizlerle paylasmak istiyoruz.  Bir kac cizer arkadasimizin 2.lik ödülü kazanan karikatürün benzeriyle ilgili Izoder yetkilisiyle yaptigi telefon konusmasinda yetkili, “Ben sizin gibi düsünmüyorum, bu karikatürler birbirine hic benzemiyor” diyebilme hakkini kendisinde bulabilmektedir.  Bu  diyalogu neden örnekleme geregi duydugumuza gelince; yarisma düzenleyen kurumlarin hic bilmedikleri bir sanat daliyla ilgili ahkam kesmelerini desifre etmektir.

Hatirlatmak gerekir ki, bu bildiriyi özellikle tek kisi ve kurum üzerine oturtmadigimiz, sadece son örneklerden yola cikarak olusturdugumuz icin 108 cizerden onay aldik. Bildirimiz üzerine ödüllerini iade eden karikaturcu arkadasimizin ve kurumun avukatligina soyunanlara söyleyecek sey bulamiyoruz. Bildirinin seyrini degistirmemek icin gerek görmedigimiz bir konuyu tekrar vurgulama geregi duyuyoruz. Türk karikatür tarihinde ilk kez bir karikatürcünün tam “31” adet benzer karikatürü meydana cikarildigini bir kez daha hatirlatalim ve unutanlara bu örneklerin linkini verelim:

http://files.donquichotte.org/mg-similars.jpg

Birebir kopya karikatürleriyle oldukca yüklü ödüller alip, sonra da “sizi ne güzel islettim” deyip ortadan kaybolan Alman cizer Peter Kaste’yi ve Mohammad Ali Khalaji adli Iranli karikatürcünün Irancartoon sitesinde desifre edilmesini animsadigimizda, hic de etik olmayan bir sahiplenme icine girdigimizi görmekteyiz. Zaten bunun icin, bildiriye 108 kisi “sanatciya ve emegine saygi” cercevesinde imzasini atmistir.. Bizi hafiyelikle suclayanlara bir kez daha hatirlatmak isteriz ki, o calismalar bizlere cesitli kanallardan ve tabii ki karikatür camiasindan gelmektedir. Bizlere düsen, dogru örnek olduguna inandiklarimizi yayinlamaktir sadece..

Bazi arkadaslarimizin konuyu genel cercevede ele almayip tek kisiye ve kuruma indirgemelerini “sorumluluktan kacmak” olarak yorumluyoruz. Böyle birilerini kollamakla Türk karikatürü bir yerlere varamaz. Yaptigimiz yanlislari “sahiplenerek” degil, “dogru”ya cevirerek bu misyonun altindan kalkabiliriz. Tek tük de olsa bildiriye karsi olusan muhalif düsüncelerin degisecegini umut ederek, imzalarin yanisira bizlere gelen maillerin bazilarindan (isim belirtmeden ve kimseyi töhmet altinda birakmadan) yaptigimiz alintilari cok yakinda sizlerle paylasabiliriz. Böylelikle. Karikatür dünyamizda neler yasandigini, neden boyle bir bildiriye gerek duyuldugunu cok daha iyi anlayabileceginizi umuyoruz.

Sonucta, bildirimiz amacina ulasmistir. Destek veren tüm cizgi  dostlarina “karikatür” adina cok tesekkür ediyoruz…

Demek ki “emek sömürüsüne ve haksiz kazanca” karsi “tek yumruk” olabiliyormusuz. Demek ki Türk karikatürü “sahipsiz” degilmis. Demek ki “istenildigi zaman” oluyormus.

Yeni yilda “düzgün” karikatürcülerden “özgün” karikatürler görebilme umuduyla…

DON QUICHOTTE

BILDIRI VE DESTEK VEREN CIZERLERIN ALFABETIK LISTESI: